दीपावली: उज्यालोको चाड

Nov 1, 2024

Blog By: Expert Sewa Pvt. Ltd.

दीपावली: उज्यालोको चाड

दिपावली, जसलाई दिवली पनि भनिन्छ, भारतीय उपमहाद्वीप अन्तर्गत नेपाल र भारतमा मनाइने प्रमुख पर्व हो। यसको अर्थ "दीपहरूको पंक्ति" हो, जसले अंधकारमा प्रकाशको आगमनको प्रतीकको रूपमा देखिन्छ। दीपावलीको चाड विशेषगरी हिन्दू धर्मका अनुयायीहरू द्वारा मनाइन्छ, तर यो अन्य धर्मका मानिसहरूमा पनि लोकप्रिय छ। यस चाडले प्रेम, समर्पण, र एकताको भावना फैलाउँछ।

पृष्ठभूमि र किंवदन्ती

दीपावलीको पृष्ठभूमिमा विभिन्न किंवदन्तीहरू र धार्मिक कथाहरू छन्। हिन्दू धर्ममा, यस चाडलाई भगवान रामको रावणलाई पराजित गरेर अयोध्यामा फर्कने घटनासँग जोडिन्छ। राम, सीता, र लक्ष्मणको स्वागत गर्न अयोध्यावासीहरूले दीप जलाएर र फूलको माला लगाएर उनलाई स्वागत गरे। यसैले, दीपावलीलाई विजयको प्रतीकका रूपमा मनाइन्छ।

त्यस्तै, भगवान कृष्णद्वारा नरकासुरको वधको घटनासँग पनि यो चाड जोडिएको छ। कृष्णले नरकासुरलाई पराजित गरेपछि १६,१०८ कन्याहरूलाई मुक्त गरे, जसले चाडलाई न्याय र साहसको प्रतीक बनाउँछ। यस अवसरमा, देवी लक्ष्मीको पूजा गरिन्छ, जसले धन र समृद्धिको प्रतीकको रूपमा काम गर्छ। यसरी, दीपावली प्रकाश र समृद्धिको चाड हो।

चाडको तयारी

दीपावलीको तयारी चाडको केही हप्ता अघि नै सुरु हुन्छ। घरको सफाई, रंगरोगन, र सजावटका लागि विशेष ध्यान दिइन्छ। परिवारका सदस्यहरू मिलेर घरको चोकमा रंगीन रंगोली बनाउँछन्, जसले घरलाई आकर्षक र मनमोहक बनाउँछ। फूलका माला र दीपकले चाडको महत्त्वलाई उजागर गर्छ।

मिठाइको तयारी पनि विशेष महत्त्वको हुन्छ। घरका सदस्यहरूले मिलेर लड्डू, बर्फी, र चकलेट जस्ता विभिन्न मिठाइ बनाउँछन्। यी मिठाइहरूको आदानप्रदानले चाडको खुसीलाई दोब्बर बनाउँछ। मिठाइका थालहरू र चाडको विशेष परिकारले चाडको उत्सवलाई अझ रमाइलो बनाउँछ।

दीपावलीका विशेष ५ दिनहरू

दीपावलीको चाड पाँच दिनसम्म मनाइन्छ, र प्रत्येक दिनको विशेष महत्व छ:

1.⁠ ⁠धनतेरस: यस दिन धनको देवी लक्ष्मीको पूजा गरिन्छ। मानिसहरूले नयाँ वस्त्र र सामान किन्ने परंपरा राख्छन्। सुन र चाँदीका सामानको विशेष महत्व छ, जसले धनको आगमनको प्रतीकको रूपमा काम गर्छ।
2.⁠ ⁠नरक चतुर्दशी: यो दिनलाई काली चौदस पनि भनिन्छ। मानिसहरूले पवित्र स्नान गर्छन् र नरकासुरको वधको स्मरण गर्दै प्रार्थना गर्छन्। यो दिनको पूजा र तपस्याले आत्मा शुद्धीकरणको महत्त्वलाई दर्शाउँछ।
3.⁠ ⁠मुख्य दीपावली: यो मुख्य पर्व हो। रातभर लक्ष्मी पूजन गरिन्छ, र परिवारका सदस्यहरूले एकअर्कालाई मिठाइ र शुभकामना सन्देश दिन्छन्। घरमा दीपक बलाइन्छ, जसले सम्पूर्ण वातावरणलाई उज्यालो बनाउँछ।
4.⁠ ⁠गोवर्धन पूजा: यस दिन भगवान कृष्णले गोवर्धन पर्वतको पूजा गरिएका घटना सम्झाइन्छ। गोवर्धनको पूजा गर्न विशेष भोग तयार गरिन्छ र यसले प्राकृतिक संसारप्रति सम्मान र श्रद्धा प्रकट गर्छ।
5.⁠ ⁠भाई दूज अर्थात भाइटिका : यो दिन भाइ र बहिनीयाको प्रेम र स्नेहको प्रतीक हो। बहिनीयहरूले भाइको दीर्घायुको कामना गर्दै तिलक र पूजा गर्छन्। यस अवसरमा भाइहरूले बहिनीसँग उपहारको आदानप्रदान गर्दछन्।

सांस्कृतिक महत्त्व

दीपावली केवल धार्मिक चाड मात्र होइन, यो समाजमा भाइचारा र प्रेमको भावना फैलाउँछ। यस अवसरमा मानिसहरू एक अर्कासँग भेटघाट गर्छन्, मिठाइ र उपहारको आदानप्रदान गर्दछन्। चाडले सारा समुदायलाई एकै ठाँउमा ल्याएर प्रेम र सद्भावको सन्देश फैलाउँछ।

साहित्यमा पनि दीपावलीको उल्लेख प्रायः देखिन्छ। कवीहरू र लेखकहरूले यस चाडलाई उज्यालो र आशाको प्रतीकका रूपमा चित्रित गरेका छन्। यस चाडका बारेमा लेखिएका कविता र गीतहरूले प्रेम, समर्पण, र उन्नतिक प्रतीकको रूपमा यसलाई प्रस्तुत गर्छ।

वर्तमान समयमा दीपावली

आजका युगमा, दीपावलीको चाडले आधुनिकता र प्रगतिको रूप पनि ग्रहण गरेको छ। प्रविधिको प्रयोगले यस चाडको उत्सवलाई अझ मनोरञ्जक र आकर्षक बनाएको छ। अनलाइन खरीददारी, डिजिटल उपहार आदानप्रदान, र सामाजिक संजालमा शुभकामना सन्देशहरू प्रवृत्त भएका छन्।

तर, यस चाडसँगै आएका चुनौतीहरूको बारेमा सोच्न पनि महत्त्वपूर्ण छ। पटाका जलाउने परंपराले वातावरणीय प्रदूषण र स्वास्थ्यका समस्याहरूलाई निम्त्याएको छ। त्यसैले, दीपावलीको समयमा सावधानी अपनाउन र वातावरणीय अनुकुल विकल्पहरूको चयन गर्न आवश्यक छ।

दीपावली केवल एक चाड मात्र होइन, यो जीवनको प्रकाश र प्रेमको प्रतीक हो। यस चाडले अंधकारबाट उज्यालोमा जाने यात्रा कहिल्यै रोक्नुपर्दैन भन्ने सन्देश दिन्छ। दीपावलीका दिनहरूमा हामी सबै मिलेर उज्यालोको मार्गमा अघि बढ्न प्रेरित हुन्छौं। यसैले, दीपावलीको चाडले मानवताको मूल्यमान्यताको सम्मान गर्दछ र उज्यालो भविष्यको आशा जगाउँछ।

दीपावलीको पर्वले जीवनका विविध रंगहरूलाई समेटेको छ। यसले मनमा खुशी, परिवारसँगको स्नेह, र समाजमा सद्भावको भावना जागृत गर्दछ। दीपावलीले अंधकारको मनोविज्ञानलाई पराजित गर्दै, नयाँ आशा र संकल्पको सन्देश प्रदान गर्दछ।

यस चाडको महत्त्व र रमाइलोको बीचमा, दीपावलीले सधैं नयाँ पाठहरू दिन्छ। जीवनको हरेक अंधकारमा उज्यालोको खोजी गर्न र सधैं आशा र प्रेमको दीप जलाइराख्नका लागि प्रेरित गर्दछ। दीपावलीको चाडले हामीलाई जीवनका चुनौतीहरूको सामना गर्न उत्साहित गर्दछ, र प्रत्येक चाडले नयाँ ऊर्जा र उमङ्गको संचार गर्दछ।

त्यसैले, दीपावलीको चाड न केवल एक पर्व हो, बरु जीवनको उज्यालो र प्रेमको उत्सव हो। यो चाडले मानवता र एकताको सन्देश फैलाउँदै, सारा विश्वमा सकारात्मकता र खुशीको संचार गर्दछ।

Add a Comment